ขันหมากไม้ เป็นภาชนะสำหรับใส่หมาก พลู และเครื่องกินหมาก ทำด้วยไม้เป็นกระบะเหลี่ยมมีขาทั้งสี่ด้าน บางถิ่นขาทำเป็นเชิงผายออกอย่างเชิงบาตรเอวคอด ขันหมากไม้ประกอบด้วยส่วนประกอบสำคัญสามส่วนคือ ตัวขันหมากคือส่วนที่ทำเป็นกระบะสำหรับใส่หมากพลู มักแบ่งเป็นสามช่อง ช่องเล็กสองช่อง ช่องใหญ่หนึ่งช่อง เอวขันคือส่วนที่กิ่วคอดกลางระหว่างขันกับเชิงต่อกัน บางถิ่นเสริมด้วยกระดูกงู คิ้วไม้เล็ก ๆ เพื่อความสวยงาม ตีนหรือเชิงมักใช้แผ่นไม้สี่แผ่นประกบกันเป็นรูปสี่เหลี่ยมหรือทำให้ผายออกเหมือนเชิงบาตร
เชี่ยนหมากไม้มักตกแต่งให้สวยงามด้วยการทารักให้ผิวไม้มีสีเข้ม แล้วแกะเป็นลวดลายลงไปในเนื้อไม้ ลวดลายส่วนใหญ่เป็นลายเรขาคณิตคล้ายลายผ้าขิดและผ้ามัดหมี่ เช่น ลายข้าวหลามตัด ลายประแจจีน ลายดอกจิก ลายฟันปลา หากต้องการให้ลายชัดเจนต้องถมลายด้วยปูนขาวผสมยางไม้ ถมลงไปในร่องลายที่แกะไว้ ปูนขาวจะช่วยให้เห็นลวดลายชัดเจนยิ่งขึ้น ขันหมากไม้ชนิดนี้บางท้องถิ่นใช้สีระบายลงไปในลายทำให้มีสีสันแปลกตา