ขอกบ



คำอธิบาย

กบเป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ  ในช่วงฤดูแล้งจะหลบซ่อนตัวเองอยู่ในโพรง  ในรู  จะออกมาเมื่อต้นฤดูฝน  เมื่อมีฝนตกหนัก  เพื่อผสมพันธุ์วางไข่  ไข่จะฟักเป็นตัวอ่อน  เป็นลูกอ๊อดแล้วกลายเป็นลูกกบอาศัยหากินตลอดในช่วงฤดูฝนตามท้องทุ่งนา  กระทั่งเข้าต้นฤดูหนาว  น้ำในท้องนาเริ่มแห้ง  ชาวนาเริ่มเก็บเกี่ยวข้าว  กบจะหลบเข้าไง “ไง”  คือ โพรงตื้น  เล็กๆ  ที่กบทำขึ้นใช้ดินหรือใบไม้ปิดปากโพรงหรือหลบอาศัยอยู่ในรูปู  ที่ปูขุดใช้เป็นที่หลบความร้อนแล้ง   กบจะเข้าร่วมอยู่กับปูในรูเดียวกันแบบภาวะอิงอาศัย  ระยะประมาณเดือนพฤศจิกายน  ถึงราวเดือนพฤษภาคม  โดยไม่ออกมาภายนอกอีก  เรียกว่า  กบจำศีล
         

ในวิถีชีวิตของชาวอีสาน  อาหารจากธรรมชาติที่เป็นสัตว์น้ำจะเริ่มขาดแคลนเมื่อสิ้นสุดการเก็บเกี่ยว  พ่อบ้านจะใช้เครื่องล่าและเครื่องดักจับ  ใช้ล่าสัตว์  ขณะเดียวกันแม่บ้านจะช่วยเติมเต็มให้ครอบครัว  โดยใช้เครื่องมือจับสัตว์  เช่น สวิง  ตะแกรง  ตาข่าย  สุ่ม  ยอ  เสียม  เสาะหาจับสัตว์น้ำ  เพื่อนำมาประกอบเป็นอาหารให้ผ่านพ้น  แบบวันต่อวัน  ขอกบเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการหาอาหารอีกชนิดหนึ่ง  ที่ผู้หญิงและผู้ชายใช้แก้ปัญหา
          

ขอกบ  เป็นเครื่องมือล่าจับกบ  ทำจากเส้นลวดขนาดใหญ่  ยาวประมาณ 1 เมตร   ที่ปลายโค้งงอเป็นตะขอ  ใช้เกาะเกี่ยวดึงกบให้ออกจากรู  โดยจะออกหาบริเวณคูคันนา  ริมแหล่งน้ำทั่วไป  เมื่อพบรูปูจะใช้กิ่งไม้ยาวๆ แหย่ลงสุดรู  เพื่อคะเนความลึกและหาร่องรอยกบจากนั้นจะดึงกิ่งไม้ขึ้น  ใช้ปลายไม้เช็ดที่ฝ่ามือหากมีน้ำติดฝ่ามือแสดงว่ามีกบ  ชาวบ้านรู้ว่าถ้ามีอะไรกระทบตัวกบให้ตกใจ  กบจะฉี่ออกมาตามธรรมชาติ  และฉี่นั้นจะรดติดที่ปลายไม้ทำให้รู้ว่ามีกบจึงใช้ปลายตะขอ  ลงควานหาเกี่ยวตัวกบ  ตะขอจะเกี่ยว  คอ คาง ขา  หรือตัวกบ  ก็จะดึงขึ้นมา  บางครั้งดึงขึ้นมาโดยง่าย  แต่บางครั้งกบอาจติดขัดภายในรู  หากใจร้อน  ฝืนดึงขึ้น   อาจทำให้ตัวกบฉีกขาด  จึงใช้เสียมช่วยขุด  เพื่อจับกบออกจากรูปู  
          

ก่อนที่กบจะเข้าไงหรืออาศัยร่วมในรูปู  กบจะหากินอาหารที่มีอยู่อย่างอุดมสมบูรณ์ในท้องทุ่ง  สะสมอาหารสร้างไขมัน  เพื่อใช้เป็นพลังงานให้มีชีวิตอยู่ได้ตลอดฤดูแล้งร้อนโดยไม่ออกมาหากินอีก  กบตัวเมียจะสร้างไข่อ่อนให้พร้อม  เพื่อจะออกมาผสมพันธุ์  วางไข่ในต้นฤดูฝน  ดังนั้น  กบในช่วงจำศีล  จึงเป็นที่นิยมของชาวบ้านชาวนา