เกวียน



คำอธิบาย

ยานพาหนะทางบกชนิดหนึ่ง มีสองล้อ เทียมด้วยวัวหรือควาย ใช้บรรทุกพืชผลต่างๆ หรือใช้เป็นพาหนะเดินทาง ประกอบด้วยล้อไม้ขนาดใหญ่สองล้อสำหรับรับตัวเกวียนหรือเรือนเกวียน ล้อจะหมุนรอบเพลาที่มีดุมเป็นศูนย์กลาง โดยมีกำหรือโครงสร้างของล้ออยู่ในกรอบของไม้ฝักมะขาม และมีแม่แปลกเป็นไม้ประกบบังคับล้อเกวียนให้หมุนรอบเพลา ส่วนตัวเกวียนหรือเรือนเกวียนมีลักษณะเป็นกระบะโปร่งๆ มีไม้ซี่เล็กๆ เรียงสองแถมคล้ายกรง โดยด้านล่างตั้งอยู่บนไม้ธูปหรือคาน ซึ่งเป็นโครงสร้างหลักของเกวียนขนาดยาวกว่าช่วงตัวของวัวหรือควายเล็กน้อย ไม้ธูปเกวียนเป็นส่วนที่จะเทียมวัวหรือควายเข้ากับแอกที่หัวเกวียน ถ้าเป็นเกวียนวัวมักทำให้โค้งงอนขึ้นไปอย่างสวยงาม
เกวียนลากหรือเทียมด้วยวัวหรือควายมีทั้งเกวียนคู่ที่เทียมด้วยความสองตัว และเกวียนเดี่ยวที่เทียมด้วยควายตัวเดียว แต่ถ้าเป็นเกวียนวัวจะเทียมด้วยวัวสองตัว
เกวียนเป็นพาหนะที่สำคัญของชาวชนบทในสมัยโบราณ ใช้บรรทุกข้าวเปลือกและพืชผลต่างๆ ถ้าใช้บรรทุกเมล็ดข้าวเปลือก เมล็ดข้าวโพด จะมีกระชุกหรือกระชุสานด้วยไม้ไผ่เป็นกระบะใส่ไว้ในเรือนเกวียน หรือาจมีประทุนปิดกันฝนด้วย
นอกจากนี้ในสมัยโบราณเกวียนยังเป็นพาหนะเดินทางด้วย เกวียนชนิดนี้มักแกะสลักส่วนประกอบต่างๆ เป็นลวดลายสวยงาม หรือมีกูบหรือหลังคาคลุมกันแดดและฝนด้วย
รูปทรงและส่วนประกอบปลีกย่อยของเกวียนแต่ละท้องถิ่นแต่ละภาคอาจต่างกันไปตามความนิยมและความเหมาะสมสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมของท้องถิ่น
เกวียนวัว ภาคเหนือเรียก ล้อ ภาคอีสานเรียก ระแทะหรือเกียน