ถุงย่ามเป็นเครื่องใช้สำหรับใส่ของ ทำด้วยผ้า มีหูหรือสายในตัวสำหรับสะพาย มีขนาด ลวดลาย และสีสันต่างกันตามความนิยมของแต่ละท้องถิ่น แต่ละกลุ่มชน เช่น ย่ามที่นิยมใช้กันในบริเวณล้านนาและกลุ่มชนเชื้อสายลาว มีทั้งชนิดขนาดใหญ่สำหรับใส่เสื้อผ้าเครื่องใช้ไว้กับบ้าน และขนาดเล็กที่มีสีสันลวดลายงดงามสำหรับใช้ใส่สิ่งของเล็ก ๆ น้อย ๆ ติดตัวเดินทาง หรือชนิดสีเรียบ ๆ ใช้สะพายติดตัวไปทำไร่ทำนา
ถุงย่ามแดงไทยวนเชียงแสน เป็นเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันของชาวไตยวน นิยมใช้ย่ามใส่ข้าวของ หมาก พลู บุหรี่ หรือสิ่งของเครื่องใช้สำหรับถือไปไหนมาไหน แม้แต่ใส่ข้าวของไปในงานบุญประเพณี
ลักษณะของย่ามแต่เดิมใช้พื้นแดง เครือแดง พุ่งแดง (ปัจจุบันทอตามยุคสมัย) ขนาดของย่ามมีทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ มักทอเป็นแบบเรียบๆ หรือมีลวดลายก็ได้ แล้วแต่ความต้องการของผู้ทอ ด้านในของถุงย่ามบุด้วยผ้าขาวหรือผ้าดอก เพิ่มความคงทนในการใช้งาน การเย็บส่วนริมของตัวย่ามจะถักด้วยด้ายเป็นแบบกระดูกงูหรือหางสิงห์ ส่วนรอยต่อต่างๆ จะเย็บติดกัน อาจใช้การเย็บแบบหัวแมงดาหรือแบบไขว้ ไม่มีรูปแบบตายตัว
ปัจจุบันยังคงเห็นการใช้ถุงย่ามในกลุ่มชาวไทยเชื้อสายลาว ไทยวน ไทลื้อ และชาวเขาในภาคเหนือ