กระชอนเป็นเครื่องจักสานมีลักษณะเป็นรูโปร่งสานด้วยไม้ไผ่เส้นเล็ก ๆ ขัดสานกันให้มีรูเล็ก ๆ ทั่ว ๆ ไปขึงติดกับขอบไม้ไผ่ หวาย ไม้ มีทั้งรูปกลมและสี่เหลี่ยมมีหูยาวยื่นออกมาเพื่อสำหรับวางพาดปากหม้อหรือปากชามเพื่อรองรับน้ำกะทิ และใช้เป็นที่จับสำหรับใช้ร่อนสิ่งของต่าง ๆ โดยมีขนาดหลายขนาดแตกต่างกันขึ้นอยู่กับการใช้งาน เช่น กรองกะทิหรือน้ำปลาร้า กรองเมล็ดพันธุ์พืชหรือตากเมล็ดพืชเล็ก ๆ ใช้ช้อนกุ้ง ปู ปลา ตามบริเวณแหล่งน้ำ หรือร่อนข้าวลีบ เป็นต้น
ในวัฒนธรรมการปรุงอาหารพื้นบ้านของภาคอีสานจะมีความโดดเด่นอยู่ที่วิธีการปรุงและรสชาติของอาหารที่ออกรสแซบ คือ มีรสเค็ม เปรี้ยว และเผ็ด ลักษณะอาหารของชาวอีสานจะมีความหลากหลายด้านกรรมวิธีการปรุง จากการรวบรวมของนักโภชนาการพบว่า กรรมวิธีการปรุงแบบชาวอีสานมีมากถึง 17 กรรมวิธี ได้แก่ แกง อ่อม หมก ต้ม ลาบ ก้อย ป่น ซุบ นึ่ง ตำ คั่ว แจ่ว ปิ้ง จี่ ย่าง อุ และ หลาม คนอีสานนิยมใช้น้ำปลาร้าเป็นเครื่องปรุงรสแทนน้ำปลาในอาหารแทบทุกอย่าง ตัวอย่างเช่นอาหารประเภทอ่อม เช่นอ่อมไก่รวมมิตร ตำรับหมู่บ้านดอนดู่ จังหวัดขอนแก่น อ่อมปลาดุกนา ตำรับหมู่บ้านท่ามะเดื่อ จังหวัดขอนแก่น ลาบเป็ดโบราณ ตำรับหมู่บ้านดอนดู่ จังหวัดขอนแก่น น้ำพริกตาด้าน ตำรับหมู่บ้านแสนสุข จังหวัดขอนแก่น ล้วนแล้วแต่มีน้ำปลาร้าเป็นส่วนประกอบที่สำคัญ แต่ในทางกลับกันอาหารอีสานจะไม่นิยมใส่กะทิ การใช้ตะแกรงหรือกระชอนจึงนิยมใช้สำหรับกรองน้ำปลาร้ามากกว่า