กะจ๋ม

กะจ๋ม(กระจ๋ม)เป็นชฏาประเภทหนึ่ง ใช้สวมศีรษะคล้ายหมวก ซึ่งเด็กใช้แสดงลิเกหรือการแสดงละครในหมู่บ้านหรือในเทศกาลงานวัด เนื่องจากเด็กมีโอกาสชมลิเกกันบ่อยครั้ง และได้เห็นวิธีการของการเล่นลิเก จึงนำมาเล่นในกลุ่มเด็กๆ รุ่นราวคราวเดียวกัน การทำกะจ๋มของเด็กได้ทำเลียนแบบมาจากลิเกเช่นเดียวกับการทำชฎา กะจ๋มมีลักษณะแตกต่างจากชฎาแตกต่างจากชฎาตรงที่ กะจ๋มมีรูปคล้ายหมวกสาน ใช้ดอกไม้ไผ่มัดปลายใบไม้ด้านบนใช้ชิดกันสวมใส่กันแสงแดดได้

 

วิธีทำ

1. นำใบมะม่วงใบใหญ่ค่อนข้างแก่ มาพับปลายใบมะม่วงประมาณ 1 ใน 4 ของใบ พับไว้จำนวนมาก

2. นำไม้กลัดซึ่งเหลามาจากไม้ไผ่ มาเย็บกลัดกับใบมะม่วงให้ติดต่อกันไปเรื่อยๆ โดยจับมาวงขนาดเท่าศีรษะผู้เล่น

3. หัวใบมะม่วงด้านบน จะมัดรวบด้วยดอกไม้ไผ่ให้รวมกันเหมือนจุกหมวด

 

วิธีเล่น

สมมติการแสดงโดยเลียนแบบเรื่องราวที่ได้ชมลิเกหรือละครประเภทต่างๆ และจะสวมกะจ๋มเกือบทุกคน เรื่องที่แสดงจะสั้นประมาณ 5-10 นาทีเท่านั้น กะจ๋มยังสวมใส่ในการแสดงละครชาตรี หรือชาวบ้านเรียกว่าละครแก้บน ซึ่งจะใช้บทร้องและรำเป็นคู่ๆ ละครแก้บนจะจัดเป็นคณะ 5-10 คน แต่งตัวคอยอยู่ตามวัด ศาลหรือสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ผู้มากราบไหว้ต้องการให้เป็นศิริมงคลแก่ตน หรือได้บนบานศาลกล่าวไว้ได้รับความสำเร็จตามความมุ่งหวัง จึงมาแก้บนด้วยการจ้างให้แสดง ผู้แสดงบางคณะจะใช้กะจ๋มสวมศีรษะ ซึ่งเป็นผ้าปักดิ้นเงิน ดิ้นทอง เด็กๆ จึงเลียนแบบกะจ๋มลิเกและละครแก้บนมาประดิดประดอยโดยใช้ใบไม้

วิดีโอ