จั่นหนู

จั่นเป็นเครื่องมือดักสัตว์มีหลายขนาดแตกต่างกันตามขนาดของสัตว์    บางชนิดถูกสร้างขึ้นมาใช้เฉพาะกิจเพียงครั้งเดียว เช่น  จั่นดักเสือ  หรือสร้างขึ้นเพื่อนดักชะมด  อีเห็นในป่าที่มีไม่มากพอที่จะดักได้หลายๆ ครั้ง  การเลือกใช้จั่นดัก  เพื่อหวังจะจับเป็นสัตว์มากกว่าการใช้วิธีอื่นๆ  สำหรับจั่นที่ยังคงปรากฏ  พบอยู่ทั่วไปในปัจจุบัน  ได้แก่  จั่นดักปลา  และจั่นดักหนู

 

จั่นดักหนูเป็นเครื่องมือจับหนู  โดยใช้เหยื่อเสียบล่ออยู่ภายใน  การทำจั่นหนูจะไม่นิยมทำเก็บไว้หลายๆ หลัง  เหมือนจั่นดักปลา  เพราะจั่นดักหนูท้องขาวในท้องทุ่งนามีเครื่องมือดักชนิดอื่นที่เหมาะสมกว่า ดังนั้น  จั่นดักหนู  จึงเหมาะสำหรับดักบนเรือน  ยุ้ง  ฉาง  เล้าข้าว  เพื่อป้องกันการทำลายข้าวของเครื่องใช้จากหนูมากกว่าการดักเพื่ออาหาร  

 

จั่นดักหนูมีโครงสร้างส่วนรวมทำจากแผ่นไม้จริง  อาจมีซี่ลวดทำเป็นกรงประกอบด้านข้างหรือด้านหลัง  มีขนาดแตกต่างกันขึ้นอยู่กับความจำกัดของแผ่นไม้เป็นหลัก  มีลักษณะเป็นกล่องรูปสี่เหลี่ยม  โดยตลอดแผ่นไม้ประกอบกัน  ด้านล่าง  ด้านบน และด้านข้าง  ด้านหน้าเปิดเป็นช่องประตูเลื่อนขึ้นลงได้  มีกระโดงอยู่ด้านบนเพื่อรับคานไม้  โดยที่ด้านหน้ามีเชือกผูกต่อจากประตู  หากเลื่อนขึ้นจะดึงประตูขึ้นเปิดเป็นช่องทางเข้า  ด้านหลังผูกต่อกับเชือกไปที่โคนสลัก  โคนสลักจะขัดกับประตูที่ตอกไว้ตรงกลางด้านหลังจั่น  และบริเวณข้างตะปูจะเซาะเจาะเป็นช่องเพื่อให้โคนไม้เสียบเหยื่อขัดกับปลายสลัก

 

วิธีการดัก  จะดักเวลาค่ำโดยเลือกดักเมื่อเห็นว่ามีหนูอาศัยอยู่บนเรือนหรือหากินข้าวเปลือกในยุ้งฉาง  เล้าข้าว  เลือกวางบนพื้นที่คาดว่าหนูจะเข้ามากินอาหาร  โดยใช้ปลายไม้เสียบเหยื่อที่เป็นข้าวเหนียวปิ้งไฟพอหอม  หัวปลาแห้งหรือเศษอาหาร  โดยสอดโคนไม้เสียบเหยื่อจากด้านในโผล่ออกมาจากช่องด้านหลังจั่น  แล้วใช้เชือกสลักขัดกับตะปู  ปลายสลักขัดโคน  ไม้เสียบเหยื่อขณะที่ดึงเชือกเพื่อขัดสลัก  เชือกจะดึงท้ายคานไม้ลงปลายคานจะดึงประตูเปิดขึ้นปล่อยทิ้งไว้  เมื่อหนูออกหาอาหารได้กลิ่นหรือเห็นเหยื่อภายในก็จะเข้าในจั่น  เพื่อกินเหยื่อทำให้โคนไม้เสียบเหยื่อหลุดจากสลัก ประตูก็จะเลื่อนลงด้วยน้ำหนักประตูเองปิดทางเข้า – ออก  กักขังหนูไว้ภายใน