ปลาตะเพียน

ปลาตะเพียน ทำมาจากใบมะพร้าว วัสดุที่หาได้ในท้องถิ่น

 

วิธีทำ

1. นำใบมะพร้าวมาตัดเป็นเส้นยาว ประมาณ 30-35 เซนติเมตร จำนวน 2 เส้น โดยนำใบมะพร้าว เส้นที่ 1 มาพันรอบนิ้วชี้และนิ้ว กลางของมือด้านซ้าย 2 รอบ ดึงมือที่พันออกจะได้ห่วง 2 ห่วงแล้ว จับไว้

2. นำปลายใบมะพร้าวเส้นที่ 2 ด้านหลัง ข้ามไปไขว้ด้านหน้าและสอดในช่อง ของใบมะพร้าวเส้นที่ 1 ห่วงแรก

3. นำปลายใบมะพร้าวเส้นที่ 2 ด้านหน้าไขว้ไปสอดอีกช่องด้านหลัง แล้วดึงจัดให้เป็นรูปตัวปลาจะได้ ปลาตะเพียนครึ่งตัว

4. จับตัวปลาหันหน้าไปด้านซ้าย โดยนับเริ่มต้นเส้นที่ 1 จาก ด้านบนสุด

5.นำครีบปลาเส้นที่ 4 (ล่างสุด) ไขว้ไปด้านหลังของช่วงหาง เส้นที่ 3 และนำครีบปลา เส้นที่ 1 (บนสุด) ไขว้ทับหางปลาเส้นที่ 2 และครีบ ปลาเส้นที่ 4

6. นำปลายเส้นที่ 4 ทับ เส้นที่ 1 และเส้นที่ 3

7. นำเส้นที่ 3 ทับไขว้ทับเส้นที่ 4 จากนั้นสอดเข้าด้านหลังเส้นที่ 2 มา ทับบนเส้นที่ 1 อีกครั้ง

8. นำเส้นที่ 4 ทับเส้นที่ 1 สอดไปช่องด้านหลัง เส้นที่ 3 และทำการดึง จัดแต่งให้ได้รูปทรงตัวปลา พร้อมกับมีครีบด้านบนและล่างอย่างละ 1 คู่

9. ใช้กรรไกรตัดแต่งครีบปลาและทำหางปลา โดยนำเศษใบมะพร้าวที่เหลือจากชิ้นส่วนของครีบมาตัดแต่งและเสียบเข้าไปที่บริเวณหางปลาทั้งด้านบนและล่าง

 

วิธีเล่น

นำไปแขวนเพื่อความสวยงาม

 

หมายเหตุ

ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กองค์การบริหารส่วนตำบลพนอม จังหวัดมหาสารคาม ได้จัดกิจกรรม “ของเล่นพื้นบ้านสานสัมพันธ์ชุนชนตะเพียนน้อยร้อยสายใยรัก” โดยให้คุณยายทรงสมัย วิทยากรท้องถิ่นมาสอนสานให้กับเด็กๆ นอกจากเด็กๆ จะทำปลาตะเพียนได้เองแล้ว ความสัมพันธ์ระหว่างวัยเกิดขึ้นอย่างเอื้ออาทร 

วัสดุที่ใช้สานปลาตะเพียนส่วนใหญ่เป็น ใบลาน ใบมะพร้าว ใบตาล หรือใบเตย ปลาตะเพียนถือเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์ ช่วงระยะเวลาที่ข้าวตกรวงพร้อมเก็บเกี่ยวเจ้าเหล่าปลาตะเพียนก็เติบโตที่จะกินอร่อย เกิดสำนวน “ข้าวมันปลามัน” ที่ วัฒนธรรมการกินเชื่อมโยงกับวัฒนธรรมชีวิตคู่

ปลาตะเพียนที่สานด้วยใบไม้สดมักสานเป็นตัวเดียว ผู้เล่นจะนำก้านใบไม้หรือห้อยกับเชือกแกว่งไปมาคล้ายการตกปลา สำหรับพวงปลาตะเพียนที่สานจากใบลานแห้ง มักเห็นแขวนไว้เหนือเปลนอนเด็กเล็กเพื่อให้เด็กได้ดูฝึกการมองเห็น และถือเป็นการอวยพรให้แข็งแรง มั่งคั่ง นอกจากนั้นยังเชื่อกันว่าปลาตะเพียนเป็นสิริมงคล ทำให้เงินทองไหลมาเทมา เจริญรุ่งเรือง ร่ำรวย นอกจากนี้ปลาตะเพียนยังพ้องเสียงกับคำว่า “พากเพียร” .

ปัจจุบันปลาตะเพียนสานมีการดัดแปลงทำเป็นเครื่องประดับ ของใช้ต่างๆ สีสันและลวยลายต่างจากเดิม