สวิง



คำอธิบาย

สวิงเป็นเครื่องมือจับสัตว์น้ำ  ลักษณะเป็นถุงตาข่ายมีขอบปากเป็นไม้เส้นวงกลม ใช้ช้อนตักกุ้ง  ปลาซิว  ลูกอ๊อด  ลูกกบ  แมลงน้ำและปลาขนาดเล็กทั่วไปที่หลงติดอยู่หรืออาศัยในแหล่งน้ำตื้น ๆ  สามารถใช้ช้อนตักได้ตลอดปี
         

สวิงมีใช้แพร่หลายทั่วไปทุกหลังคาเรือนในพื้นที่ชนบท  แม่บ้านจะเป็นผู้ถักทำขึ้น  ใช้เองเมื่อมีเวลาว่างโดยไม่เร่งรีบทำแต่ประการใด  ทำขึ้นเพื่อใช้ทดแทนสวิงเก่าที่เริ่มชำรุดหรือต้องการมีสวิงเพิ่มขึ้น  โดยจะใช้ไม้ไผ่เหลาเป็นเส้นกลมปลายมนยาวประมาณ  30 เซนติเมตร  พันเชือกไว้กลางเส้นไม้  คลายเชือกออกมาผูกตรงกลางก่อนเหมือนจอมแหสั้น ๆ  แล้วผูกริมออกมา  ใช้ปลายไม้งัดสอดดึงผูกเป็นตาถี่  ขยายเป็นรัศมีวงกว้างออกเป็นรอบ ๆ  จากตาแหเล็ก ๆ  ค่อย ๆ ขยายตาให้ห่างแต่ก็ยังถือว่าเป็นตาถี่อยู่  ขณะเดียวกันก็บังคับถักให้เป็นถุงลักษณะเป็นถุงตาข่าย  เมื่อเห็นว่าได้ความกว้างและความลึกพอที่กำหนดไว้  ตามกงหรือขอบวงกลมที่เตรียมไว้ทำจากกิ่งต้นข่อยลอกเปลือกเหลือเนื้อไม้ดัดเป็นขอบวงกลม  โดยรวมสวิงจะมีขนาดประมาณเส้นผ่าศูนย์กลางระหว่าง 40 – 50 เซนติเมตร  เมื่อเห็นว่าได้ขนาดตามกำหนด  แล้วจึงใช้เส้นไม้ไผ่ที่เหลาค่อนข้างแบนร้อยผูกตามช่องริมตาข่ายโดยรอบเป็นวงกลม  ผูกปลายไม้ติดกัน  นำไปทาบพอดีด้านในเส้นกงหรือขอบนอก  ใช้ตะปูดอกเล็ก ๆ  ตอกเส้นไม้ไผ่ติดกับกงขอบนอกห่างกันเป็นระยะ  3 เซนติเมตรโดยรอบ  ก็จะได้สวิงที่สมบูรณ์
          

ผู้ใช้จะนำสวิงและข้องติดตัวออกบ้านตามลำพัง หรืออาจนัดหมายเพื่อนบ้านด้วยหลายคน  เลือกแหล่งน้ำที่มีสัตว์น้ำอาศัยอยู่ในน้ำตื้น  ในฤดูฝน  หากฝนทิ้งช่วง  น้ำในแปลงนาเริ่มแห้งสามารถช้อนตัก  ลูกปลา  กุ้ง  ลูกอ๊อดหรืออาจเป็นลูกกบ  เขียด  ส่วนในฤดูแล้งร้อน  สามารถเลือกแหล่งน้ำที่ตื้นเขิน  ช้อนตัก  กุ้ง  ปลากระดี่  ปลาซิว  ปลาหมอ  หรือปลาขนาดเล็กทั่วไปได้
          

สวิงตาถี่นอกจากใช้ช้อนจับปลาทั่วไปได้แล้ว  ยังสามารถใช้กรองจับไข่มดแดงที่อยู่ในรังบนต้นไม้ได้  โดยการใช้เชือกผูกที่ริมโครงปากสวิงผูกต่อกับไม้ไผ่รวกลำยาวประมาณ  5 – 6 เซนติเมตร  ผูกห่างจากปลายไม้ประมาณหนึ่งคืบ  ใช้แหย่ไข่มดแดงประมาณเดือนสี่เดือนห้า ประมาณเดือนมีนาคม  เมษายน ใช้ปลายไม้แหย่แทงเข้าใต้รังมดแดง  แล้วเคาะเขย่าให้ไข่มดแดงร่วงหล่นในถุงตาข่ายสวิง  ตัวมดแดงจะตกลงมาด้วยก็จะออกไต่หนี  เมื่อสังเกตเห็นว่าหมดไข่ก็จะเทจากถุงสวิงลงมาในถังที่มีน้ำขังอยู่  ไข่มดแดงจะตกลงใต้น้ำ  ส่วนตัวมดจะลอยอยู่ผิวน้ำ ใช้ใบไม้หรือเศษผ้าคนกวนที่ผิวน้ำเพื่อให้มดแดงเกาะติดออกมาแล้วทิ้งไป  จะกระทำเช่นนี้จากรังหนึ่งไปอีกรังหนึ่งให้ได้ไข่มดแดงที่พอใจ  เทน้ำในถังทิ้งเหลือเพียงไข่มดและตัวอ่อนมดแดง  ใช้ใบไม้ทำกระทง ตักไข่ไส่กระทงแบ่งขายได้ราคาดี  สด ๆ  ใหม่ ๆ  หนึ่งปีมีหนึ่งครั้ง ใคร ๆ ก็ซื้อต่อรองเพิ่มลดไข่มดได้  เมื่อนำมาประกอบอาหารใช้ไข่มดแดงแทนเนื้อไก่  เนื้อวัว  เนื้อหมู  แกงขี้เหล็ก  หรือแกงร่วมกับผักหวานป่าที่แตกยอดอ่อนออกมาเดือนห้าสัมพันธ์กันพอดี  คนในเมืองซื้อมาผสมตีเข้ากับไข่ไก่  ไข่เป็ด  ทอดเป็นไข่เจียวกินอิ่มอร่อยไม่ลืม